روايت‌هايي از واردات ناكام واكسن كرونا

به گزارش سلام دكتر، در روزهايي كه تب سفر به ارمنستان براي واكسيناسيون داغ شده بود و تصاويري از ازدحام جمعيت در مرز زميني و خيابان‌خوابي مسافران ايراني در شهر ايروان، پايتخت ارمنستان منتشر شد، بحث بر سر اين‌كه جزاير ايران مي‌توانستند مشابه ارمنستان مقصد گردشگري واكسن باشند، دوباره بالا گرفت. از حدود يك سال پيش تجار و فعالان گردشگري در جزيره كيش از وزارت بهداشت درخواست مجوز براي واردات واكسن داشته‌اند، اما به در بسته خورده‌اند.

از طرفي، روند كند واردات واكسن و تزريق آن در ايران، شركت‌هاي خصوصي زيادي را داوطلب واردات واكسن كرونا كرده است. اتاق بازرگاني ايران براي واردات شش ميليون دُز واكسن كرونا پيش‌قدم شده بود كه در ارديبهشت‌ماه امسال مسعود خوانساري ـ رييس اتاق بازرگاني تهران ـ گفت: فرصت خريدن و وارد كردن شش ميليون دُز واكسن كرونا از طريق بخش خصوصي از دست رفته است.

سازمان غذا و دارو نيز چندي پيش از موفق‌ نبودن بخش خصوصي در واردات واكسن كرونا با وجود صدور ۳۸ مجوز سخن گفت و اولتيماتوم داد كه به‌زودي مجوزها لغو مي‌شود.

در اين ميان، با توجه به وضعيت صنعت گردشگري و آن‌چه «اولويت ندادن به شاغلان آن براي واكسينه‌شدن با وجود دو سال زمين‌گيري و بي‌كاري» عنوان مي‌شود، يكي از تشكل‌هاي خصوصي گردشگري نامه‌اي را منتشر كرد مبني بر درخواست مجوز از وزارت بهداشت براي واردات ۱۰ ميليون دُز واكسن كوويد از روسيه براي مصرف فعالان گردشگري و مسافراني كه قصد خروج از ايران را دارند يا خارجي‌هايي كه به ايران سفر مي‌كنند. در همين راستا، دو تشكل مرتبط با حوزه گردشگري سلامت نيز اقداماتي را براي واردات واكسن آغاز كرده بودند.

اما سرانجام اين پيگيري‌ها چه بوده است؟ چرا شهروندان ايراني براي دريافت واكسن همچنان سرگردان كشورهاي ديگر هستند؟ با وجود اين حجم داوطلب و متقاضي واردات واكسن در بخش خصوصي، مواضع وزارت بهداشت در ارتباط با ورود فعالان حوزه سفر و گردشگري به اين فرايند چيست و با توجه به نياز كشور، شرايط را براي بخش خصوصي چگونه تسهيل كرده است؟ اين سوال‌ها در نشستي رسانه‌اي در بستر مجازي، با اعضاي تشكل‌هاي گردشگري سلامت و ديگر فعالان گردشگري كه در ارتباط با تهيه واكسن تا كنون اقداماتي را انجام داده‌اند، به بحث گذاشته شد.

نيم‌نگاهي به كشور همسايه، تركيه

مهدي عباسي ـ كارشناس گردشگري و تحليل گر بازار گردشگري تركيه ـ درباره تجربيات و طرح‌هاي كشورهايي مثل تركيه، قبرس، بلغارستان، ايتاليا، يونان، ژاپن و روسيه در ارتباط با گردشگري در دوران كرونا و رويكرد آن‌ها به واكسيناسيون مسافران و گردشگري، توضيحاتي داد و تاكيد كرد كه برخلاف آن‌چه برخي از مسؤولان و تشكل‌هاي خصوصي در داخل ايران مي‌گويند، تركيه درحال حاضر مسافران خارجي را واكسينه نمي‌كند و مجوز آن را فعلا صادر نكرده است. اما طبق آماري كه در اين كشور منتشر شده تا كنون ۶۲ ميليون دُز واكسن به مردم تركيه تزريق شده است، چون در اين كشور گردشگري حرف اول را مي‌زند و دولت تركيه قصد دارد به مقصدي امن تبديل شود و گردشگران را سريع‌تر بازگرداند.

او اضافه كرد: تركيه به جاي آن‌كه به نفت و انرژي‌هاي ديگر چشم داشته باشد، از گردشگري تامين درآمد مي‌كند. براي همين در شش روز گذشته اين كشور با وجود ويروس كرونا، ركورد گردشگري خود را شكسته است. فقط يك ميليون و ۲۰۰ هزار نفر وارد آنتاليا شده‌اند. اين كشور به تدريج به حالت عادي برمي‌گردد.

واردات واكسن خيلي پيچيده شده است

محمد جهانگيري ـ رييس انجمن خدمات بين‌المللي گردشگري سلامت ـ درباره آخرين اقداماتي كه اين تشكل براي واردات واكسن كوويد به ايران داشته و همچنين در پاسخ به اين سوال كه آيا بخش خصوص گردشگري مي‌تواند در حوزه واردات واكسن اقدام كند؟ گفت: واردات واكسن در ايران بيش از آن چيزي كه ما فكر مي‌كنيم، پيچيده شده است. ورود بخش خصوصي گردشگري به اين حوزه را در اتاق ايران و حتي با هيأت نمايندگان و اركان مختلف مطرح كرديم. واردات واكسن واقعا امكان‌پذير نبود، سواي بروكراسي در صدور مجوز و نامه‌نگاري‌ها، مشكل تامين ارز و ناهماهنگي بين وزارت بهداشت و ساير بخش‌ها براي صدور مجوز، از جمله دلايل آن است.

او ادامه داد: زماني كه واردات واكسن توسط بخش خصوصي را پيگيري كرديم، اولين توصيه اين بود با كشورهايي كه وارد فاز مطالعاتي مي‌شوند صحبت داشته باشيم، چون اگر بخش خصوصي براي اين كار اقدام نكند، قطعا دولت با توجه به اولويت‌هايي كه دارد توان و بودجه تامين نياز بخش ما را ندارد.

واكسن را فقط به دولت ايران مي‌فروشند. مثلا اگر روسيه دو ميليون دز واكسن به ايران تعهد داده بود، به بخش خصوصي يك ميليون دز مي‌فروشد و يك ميليون دز هم به دولت ايران مي‌دهد، يعني كشورها بالاتر از آن‌چه به دولت ايران تعهد داده‌اند، واكسن مازاد به بخش خصوصي ايران عرضه نمي‌كنندجهانگيري درباره نتايج اين پيگيري‌ها توضيح داد: از ابتداي همه‌گيري كوويد ما روي بعضي از مسائل متمركز شده‌ايم. البته كه اقدامات خوبي هم در راستاي توليد واكسن شده است، اما در بعضي امور متمركز نشده‌ايم. مي‌گوييم كشور ما محل تست واكسن ديگران نيست، به اين دليل است كه در فازهاي توليد واكسن‌هاي ديگر مشاركت نداشته‌ايم. واردات هم چالش‌هاي خاص خود را داشت.

او درباره موضع وزارت بهداشت درباره ورود بخش خصوصي گردشگري به واردات واكسن، اظهار كرد: وزارت بهداشت براي واردات اجازه داده، ولي مشروط است. بخش خصوصي گردشگري هم يكي از اين گروه‌ها است كه مي‌تواند واردات داشته باشد، مشكلي از اين جهت ندارد. البته روي زمان و مباحث حرف است، اما وزارت بهداشت در اين مورد استثنائي قائل نشده است. حتي اتاق بازرگاني ايران هم وارد شد، ولي تا كنون موفق نشده است.

رييس انجمن خدمات بين‌المللي گردشگري سلامت درباره موانع پيش روي واردات واكسن بخش خصوصي كه تشكل‌هاي گردشگري نيز براي آن اقدام كرده‌اند، گفت: علاوه‌ بر بروكراسي‌اي كه وجود دارد، ناتواني و موانع در ديپلماسي، تامين ارز و بازار توليد واكسن هم مسأله بوده است. بعضي كشورها واكسن را فقط به دولت‌ها مي‌دادند و وقتي هم كه از اين مرحله عبور كرديم و بخش خصوصي مي‌توانست واردات داشته باشد، ديگر سخت شده بود.

او افزود: در تركيه برنامه‌ريزي‌ها به صورت سيستماتيك و با مداخله و كمك وزارت گردشگري انجام شده است. البته كه در كشور ما نيز از ابتداي كوويد، تنها ويزايي كه صادر شد، به حوزه گردشگري سلامت مربوط مي‌شد، اما در اين حوزه گام عملي‌اي را غير از چند مكاتبه و درخواست از سوي وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي در ستاد ملي كرونا شاهد نبوديم. به آن مكاتبات نمي‌توان اقدام عملي گفت.

يك دُز واكسن توسط بخش خصوصي وارد نشده و بعيد است وارد شود

مصطفي سروي ـ عضو هيأت‌مديره جامعه تورگردانان ايران ـ با اشاره به اقداماتي كه از طريق شركتي خصوصي براي واردات واكسن انجام شده است، گفت: واكسن كرونا يك فرادارو است. شركت‌ها و كشورهايي كه مستقيما واكسن را توليد مي‌كنند آن را فقط به دولت‌ها مي‌فروشند. وزارت بهداشت حدود ۳۶ مجوز به بخش خصوصي داده است، از جمله اتاق بازرگاني ايران. از طرفي، درحال حاضر تنها كشوري كه بخش خصوصي آن براي خريد واكسن اقدام كرده، ايران است، چون تامين واكسن در وظيفه دولت‌ها تعريف شده است.

او براي روشن شدن موضوع توضيح داد: وقتي با نامه وزارت بهداشت به كشوري مثل روسيه مراجعه مي‌كنيد ـ كه در جريان آن بودم ـ مي‌گويند واكسن را فقط به دولت ايران مي‌فروشند. مثلا اگر روسيه دو ميليون دز واكسن به ايران تعهد داده بود، به بخش خصوصي يك ميليون دز مي‌فروشد و يك ميليون دز هم به دولت ايران مي‌دهد، يعني بالاتر از آن‌چه به دولت ايران تعهد داده است، واكسن مازاد به بخش خصوصي ايران عرضه نمي‌كند.

سروي ادامه داد: دولت‌هايي مثل استراليا واكسن آسترازنكا را خريدند، ولي مردم استقبال نكردند. تاريخ انقضاي آن واكسن فرارسيده بود كه توسط شركت‌هاي واسطه دارويي كه بيشتر در هند هستند، خريداري شد. اين داروها زماني به دست اين شركت‌ها مي‌رسد كه فقط يك ماه اعتبار مصرف دارد. واكسن كرونا حداكثر سه ماه تاريخ مصرف دارد. درباره خريد دارو از اين شركت‌ها، نظر وزارت بهداشت اين است كه آن شركت‌ها تامين دُز دوم واكسن را هم تعهد دهند. شركت‌هاي هندي چنين مقرراتي ندارند. موجودي حال حاضرشان را عرضه مي‌كنند و چون اين احتمال مي‌رود با واردات اين واكسن‌ها، مردم دُز دوم را از وزارت بهداشت مطالبه كنند و شائبه كلاهبرداري شركت‌هاي خصوصي واردكننده پيش مي‌آيد، با اين روش هم موافقت نشده است.

او اضافه كرد: يكي از شركت‌هاي واردكننده هم پروفورما يا پيش‌فاكتورهاي واكسن آسترازنكا را كه ۴ دلار و ۶۰ سنت قيمت دارد ۵۲ دلار قيمت‌گذاري كرده بود كه وزارت بهداشت آن را هم نپذيرفت.

سروي بيان كرد: تا اين ساعت كه گفت‌وگو مي‌كنيم يك دز واكسن توسط بخش خصوصي به كشور وارد نشده است و با وجود چنين مشكلاتي، بعيد است به اين زودي وارد شود، چون هيچ شركتي براي تامين دُز دوم نمي‌تواند تعهد بدهد.

اين عضو جامعه تورگردانان گفت: گردشگري شايد دغدغه مردم تركيه باشد، اما دغدغه مردم ما نيست. همان اوايل كه اعلام كردند به هنرمندان و موزيسين‌ها واكسن تزريق كنيد مردم اعتراض كردند. اگر فردا روزي اعلام كنند واكسني وارد شده و به بخش خصوصي گردشگري تزريق مي‌شود در اين فضاي كشور، مردم جبهه مي‌گيرند. در سفرهاي نوروزي هم شاهد بوديم كه انگشت اتهام به سمت گردشگري گرفته شد.

تعهداتي كه در خارج عمل نشد، مجوزهايي كه در داخل صادر نشد

همچنين آرش انيسيان ـ عضو هيأت‌مديره انجمن صنفي گردشگري سلامت ـ درباره اقدامات اين انجمن در ارتباط با واردات واكسن، با بيان اين‌كه مشكلات زيادي براي واردات واكسن توسط بخش خصوصي وجود دارد، گفت: قرار بود از طريق كووكس و با سهميه‌بندي عدالت براي دسترسي كشورها به واكسن كوويد برقرار شود. سهميه ايران حدود ۱۶ميليون و ۸۰۰ هزار دز بود كه تا اين مرحله، ايران كمتر از يك‌چهارم سهميه را دريافت كرده است و دو شركت دولتي در كره جنوبي و روسيه كه قرار بود از طريق كووكس سهميه واكسن ايران را از طريق سهميه برگشتي شركت‌هاي ديگر تامين كنند، تا كنون به تعهدات خود عمل نكرده‌اند.

او افزود: با مذاكراتي كه با سازمان غذا و دارو انجام داديم قرار شد اگر صنف يا گروهي موفق شد از وزارت بهداشت مجوز بگيرد با ارز آزاد يا نيمايي واكسن را وارد كند مشروط بر اين‌كه واكسن رايگان تزريق شود. ما با يك شركت سرمايه‌گذاري گردشگري قدم‌هايي برداشتيم اما وزارت بهداشت هنوز مجوزي صادر نكرده است.

انيسيان ادامه داد: اگر قرار است به عنوان مقصد ايمن گردشگري شناخته شويم دست‌كم ۷۰ درصد مردم بايد ايمن شوند، يعني حدود ۱۰۰ ميليون دُز واكسن نياز داريم كه در كمتر از يكصد روز يا سه ماه تزريق شود. رسيدن به اين شرايط در وضع موجود سخت است و فعلا هيچ كشوري به اين آمار نرسيده است، اما كشورهايي هستند كه با ۳۰ درصد واكسيناسيون، گردشگري را دوباره شروع كرده‌اند.

عضو هيأت‌مديره انجمن صنفي گردشگري سلامت گفت: واكسيناسيون مي‌توانست عامل و جاذب گردشگري باشد، اما اكنون عامل گردشگري معكوس شده است، يعني شهروندان ايراني كه در كشور ديگري اقامت يا تابعيت دارند به خاطر واكسن به آن كشورها برگشته‌اند. افرادي هم به كشورهاي همسايه رفته‌اند. اين چالشي جدي است.

چرا واردات واكسن توسط اتاق بازرگاني ناكام ماند؟

علي‌اكبر عبدالمالكي ـ رييس كميسيون گردشگري اتاق بازرگاني ايران ـ درباره پيگيري‌هاي اين اتاق توضيح داد: در آخرين جلسه هيأت نمايندگان اتاق توضيح داده شد كه واردات واكسن توسط اتاق بازرگاني متاسفانه دچار بروكراسي اداري شده است. قرار بود پروفورماي واكسن تاييد شود، دو هفته هم مهلت پاسخگويي داشت. درحالي‌كه جواب اتاق بازرگاني ايران بايد در سيستم چارگون به صورت اتوماسيون ثبت شود، جواب نامه وزارت بهداشت با پست عادي فرستاده مي‌شود؛ روندي كاملا عجيب كه مانع واردات در موعد مقرر شد.

او اظهار كرد: شركت‌هاي زيادي دواطلب خريد واكسن شده‌اند، اما چه مافيايي اين وسط آن‌قدر قوي و حرفه‌اي است كه اجازه نمي‌دهد اين واكسن با قيمت نازل به دست مردم برسد و استفاده شود؟

رييس كميسيون گردشگري اتاق بازرگاني ايران درباره منظور خود از مافياي واكسن، به مافيايي كه در داروي درماني كوويد وجود دارد و عامل نايابي و قيمت‌هاي مختلف آن شده است، اشاره كرد و گفت: طبق برآورد اتاق بازرگاني هزينه تامين واكسن كوويد براي هر دُز ۲۵۰ هزار تومان تمام مي‌شود، اگر واكسن با قيمت آزاد در اختيار مردم قرار گيرد چقدر تمام مي‌شود؟

واردات واكسن در كيش و قشم معطل جواب وزارت بهداشت

مرتضي شيخ‌زاده ـ سرپرست معاونت فرهنگي، اجتماعي و گردشگري دبيرخانه مناطق آزاد كشور ـ هم درباره آخرين اقدام اين مناطق در راستاي تبديل كيش و قشم به پايلوت گردشگري واكسن، نخست به همكاري‌هاي مناطق آزاد با وزارت بهداشت در دوران كرونا اشاره كرد و ادامه داد: بعد از تفاهم با سازمان غذا و دارو، با وزارت بهداشت در ارتباط با واردات واكسن مكاتبه داشتيم؛ از آن‌جا كه مناطق آزاد ۱۳۱ هتل دارد و ورود و خروج از جزاير قشم و كيش قابل كنترل است، مي‌توانستيم به هر تعداد واكسني كه در ارمنستان تزريق شده در مدت كوتاه در اين دو جزيره به مسافران تزريق كنيم. بايد از هدررفت و بيرون رفت ارز و آبرو جلوگيري كرد.

او افزود: مناطق آزاد به وزارت بهداشت آعلام آمادگي كرده و رايزني با كمپاني‌هاي مختلف انجام شده و تامين منابع مالي هم شده و بخش خصوصي حوزه گردشگري پشت كار خواهد بود.

واكسيناسيون عامل گردشگري معكوس از ايران شده است، يعني شهروندان ايراني كه در كشور ديگري اقامت يا تابعيت دارند به خاطر واكسن به آن كشورها سفر كردند. افرادي هم به كشورهاي همسايه رفتندشيخ‌زاده توضيح داد: مدل ما در مناطق آزاد اين‌طور خواهد بود كه وزارت بهداشت از مرحله خريد تا نگهداري و تزريق ناظر است و واكسن‌ها رايگان به مسافران تزريق مي‌شود. هزينه واكسن و تزريق در تور و سفر مستتر مي‌شود.

او درباره پاسخ وزارت بهداشت، گفت: براساس آخرين مكاتبه‌اي كه انجام شده است، همچنان منتظر دريافت پاسخ هستيم.

اين مقام مسؤول در دبيرخانه مناطق آزاد با اشاره به ركود صنعت گردشگري و تعطيلي هتل‌ها، اظهار كرد: اگر نگاه به تاسيسات گردشگري را عوض كنيم و آن‌ها را به عنوان كمك بزرگ ببينيم مي‌توانيم سهم بالايي در كشور داشته باشيم و از بيرون‌رفت ارز جلوگيري كنيم. وزارت بهداشت بنا ندارد از مردم پول بگيرد، اما قبول كنيم ما در جامعه بزرگي زندگي مي‌كنيم و مرزها باز است و آن‌هايي كه استطاعت دارند از كشور خارج مي‌شوند و ارز خارج مي‌كنند و دنيايي از مشكلات هم براي‌شان ايجاد مي‌شود.

اقدام ناكام براي سينوواك، انتظار براي بركت 

حسين نكونام ـ رييس هيأت‌مديره جامعه حرفه‌اي گردشگري سلامت ايران ـ نيز درباره اقدامات اين تشكل براي واردات واكسن، توضيح داد: چندماه پيش براساس نيازي كه در صنعت گردشكري احساس كرديم از طريق لينك‌هاي كنسولي و خصوصي در چين براي خريد يك ميليون دُز واكسن سينوواك اقدام كرديم و پيش‌فاكتور آن صادر شد. قيمت اين ميزان واكسن حدود ۲۲.۵ ميليون دلار مي‌شود. با اين وجود، از وزارت بهداشت هنوز جوابي دريافت نشده است. طبق آخرين صحبتي كه با معاون گردشگري در اين‌باره داشتيم، نهايت به اين تصميم رسيديم منتظر واكسن بركت باشيم كه تا اين لحظه هيچ اتفاقي نيافتاده است.

او افزود: قصد داشتيم با اين يك ميليون دُز، فعالان گردشگري را واكسينه كنيم. حتي اعلام كرديم مجموعه‌داران خصوصي حاضرند براي واكسن پرسنل خود هزينه كنند، فقط لازم است دولت اعتبار اوليه را بدهد و بعد از بخش خصوصي پول را بگيرد، ولي اتفاقي نيافتاد. اگر اجازه واردات آن يك ميليون دز را مي‌دادند مي‌توانستيم گواهي‌نامه گردشگري ايمن را صادر كنيم و مقصدي ايمن براي سفر باشيم.

نكونام با انتقاد از عملكرد وزارت بهداشت در حمايت از بخش خصوصي براي واردات واكسن، اظهار كرد: احساسم اين است كه وزارت بهداشت موافق واردات واكسن حداقل از سوي بخش خصوصي گردشگري نيست. از زمان آغاز كوويد اين وزارتخانه فقط نقش هشداردهنده داشته و مدام تذكر مي‌داد از خانه بيرون نياييد و پروتكل‌ها را رعايت كنيد و صنعت گردشگري را به عنوان چالش ديدند.

شركت‌هاي خصوصي ديگري كه براي واردات واكسن اقدام كرده بودند، در اين نشست به موانع مشابهي از جمله سختگيري در صدور مجوز و بروكراسي شديد وزارت بهداشت و ناهماهنگي‌هايي كه به ناكامي واردات واكسن توسط اين بخش دامن زده است، اشاره كردند.

در اين نشست، از معاون گردشگري، دبير شوراي راهبري گردشگري سلامت، رييس جامعه هتلداران ايران و رييس جامعه گردشگري الكترونيك نيز دعوت شده بود تا درباره آخرين نتايج اقدامات آن‌ها در ارتباط با تهيه واكسن مورد مصرف در حوزه گردشگري با توجه به نامه‌نگاري‌هايي كه داشتند، توضيح دهند و همچنين مسؤولان دولتي در اين خصوص نتايج آخرين پيگيري‌ها از وزارت بهداشت را شرح دهند و طرح موضع كنند كه هيچ‌يك حضور نيافتند.

بخش دوم اين نشست در روزهاي آينده منتشر مي‌شود.

انتهاي پيام